Makat Sarkması – Prolapsus

Makat Sarkması Kimlerde Görülür?

Makat sarkması, her yaşta görülebilse de bazı kişilerde daha sık ortaya çıkar. Özellikle ileri yaştaki bireylerde pelvik taban kasları zamanla zayıfladığı için bu sorun daha yaygın hale gelir. Aynı şekilde, çok sayıda vajinal doğum yapmış kadınlarda da benzer şekilde pelvik bölgede destek dokular zayıflayabilir ve rektum sarkması gelişebilir.

Kronik kabızlık problemi olan bireylerde, sürekli ıkınma sonucu rektum zamanla dışarı doğru itilebilir. Öte yandan, sürekli ishal yaşayan kişilerde de benzer bir baskı oluşabilir ve bu durum makat sarkmasına neden olabilir. Bazı kişilerde doğuştan gelen pelvik kas zayıflığı ya da geçirilmiş cerrahi müdahaleler de bu duruma yol açabilir.

Bunlara ek olarak, sinir sistemi hastalıkları da rektum kasları üzerinde etkili olabilir. Parkinson hastalığı, multipl skleroz veya omurilik hasarı gibi durumlar, rektumun normal işlevini sürdürememesine neden olabilir. Nadiren de olsa çocuklarda da makat sarkması görülebilir; bu genellikle kabızlık sorunuyla birlikte ya da genetik yatkınlığa bağlı olarak gelişir.

Makat sarkmasına yol açan nedenler farklılık gösterebilse de, ortak nokta pelvik bölgedeki yapısal desteğin zayıflamasıdır. Bu nedenle risk taşıyan bireylerin, şikayetlerini ihmal etmeden uzman görüşü alması önemlidir.

Makat Sarkması Nasıl Teşhis Edilir?

Makat sarkmasının tanısı genellikle hastanın şikayetlerini detaylı bir şekilde anlatması ve fiziksel muayene ile konur. Hastalar genellikle dışkılama sırasında makattan bir şişlik çıktığını ya da tuvalet sonrası dışarıda kalan bir doku hissettiklerini belirtirler. Bu tür ifadeler, hekim için önemli ipuçlarıdır.

Fizik muayene sırasında hastadan ıkınması istenerek sarkmanın görülmesi sağlanabilir. Bu sırada rektumun dışarıya doğru çıkıp çıkmadığı değerlendirilir. Bazı durumlarda sarkma muayene sırasında görünür olmayabilir; böyle durumlarda hekimin hastayı öyküye dayanarak değerlendirmesi gerekir.

Kesin tanı için bazı yardımcı tetkikler de kullanılabilir. Rektoskopi veya kolonoskopi, makattan girilerek rektumun ve kalın bağırsağın iç yüzeyinin görüntülenmesini sağlar ve altta yatan başka hastalıkların varlığını araştırmak için önemlidir. Ayrıca defekografi adı verilen özel bir görüntüleme yöntemiyle, hastanın dışkılama anındaki pelvik taban hareketleri değerlendirilerek sarkmanın derecesi belirlenebilir.

Gerekli durumlarda MR defekografi gibi daha gelişmiş yöntemlere de başvurulabilir. Böylece yalnızca rektum değil, pelvik bölgedeki diğer yapıların da durumu analiz edilir.

Doğru teşhis, uygun tedavi planlaması için kritik bir adımdır. Bu nedenle makat bölgesinde fark edilen her türlü anormalliğin gecikmeden değerlendirilmesi büyük önem taşır.

Makat Sarkması Nasıl Tedavi Edilir?

Makat sarkmasının tedavisinde, hastalığın derecesi, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve şikayetlerinin şiddeti gibi faktörler dikkate alınır. Hafif vakalarda yaşam tarzı değişiklikleri ve bazı destekleyici yöntemlerle semptomlar kontrol altına alınabilirken, ileri düzey sarkmalarda cerrahi tedavi gerekebilir.

Erken evrelerde, dışkılama alışkanlıklarının düzenlenmesi oldukça önemlidir. Kabızlığın önlenmesi, lifli beslenme, bol su tüketimi ve tuvalet alışkanlıklarının düzenlenmesi gibi önlemler sarkmanın ilerlemesini yavaşlatabilir. Ayrıca pelvik taban kaslarını güçlendiren egzersizler de destekleyici tedavi olarak önerilebilir.

Ancak ileri evrelerde ya da sarkmanın dışarıda kalıcı hale geldiği durumlarda, cerrahi tedavi kaçınılmaz olur. Cerrahi seçenekler arasında sarkmanın karın bölgesinden ya da makattan girilerek düzeltildiği farklı yöntemler bulunur. Bu işlemlerde amaç, rektumun doğal pozisyonuna sabitlenmesi ve tekrarlamasının önlenmesidir. Hangi yöntemin uygulanacağına hastanın özel durumu değerlendirilerek karar verilir.

Cerrahi sonrası dönem de tedavinin başarısı için büyük önem taşır. Hastanın tuvalet alışkanlıkları, beslenme düzeni ve fiziksel aktivitesi dikkatle izlenmeli; cerrahi sonrası komplikasyonların önlenmesine yönelik önerilere uyulmalıdır.

Uygun yöntemle yapılan bir tedaviyle, makat sarkması kontrol altına alınabilir ve hastanın yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabilir.

Makat Sarkması Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Makat sarkması zamanında tedavi edilmezse, hastalığın ilerlemesi kaçınılmaz hale gelir. Başlangıçta yalnızca dışkılama sırasında ortaya çıkan geçici bir sarkma, zamanla kalıcı hale gelir ve rektumun sürekli olarak dışarıda kalmasına yol açabilir. Bu durum, hem fiziksel rahatsızlık hem de sosyal ve psikolojik sorunlara neden olabilir.

Makat sarkması tedavi edilmezse:

• İleri düzey tahriş ve enfeksiyon riski: Dışarıda kalan bağırsak dokusu zamanla kurur, tahriş olur ve enfeksiyonlara açık hale gelir.

• Kanama ve ülserasyon: Sürekli sürtünmeye maruz kalan dokuda kanamalar ve yara oluşumu (ülser) görülebilir.

• Dışkı kaçırma (inkontinans): Sfinkter kasları zayıfladıkça, hasta dışkı veya gaz kontrolünü kaybedebilir.

• Barsak tıkanıklığı ve dolaşım bozukluğu: Çok nadir de olsa sarkan rektum sıkışabilir (strangülasyon), bu da acil cerrahi gerektiren ciddi bir tabloya dönüşebilir.

Bu komplikasyonlar hem yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür hem de tedaviyi daha zor ve riskli hale getirebilir. Bu nedenle makat sarkması şüphesi olan kişilerin zaman kaybetmeden bir genel cerrahi uzmanına başvurarak değerlendirme yaptırması, en doğru yaklaşımdır.