Kolon ve Rektum Kanseri Nedir?
Kolon ve rektum kanseri, sindirim sisteminin son bölümleri olan kolon (kalın bağırsak) ve rektumda gelişen kötü huylu tümörlerdir. Genellikle polip adı verilen iyi huylu oluşumların zamanla kansere dönüşmesiyle başlar. Bu kanser türü, erken teşhis edildiğinde tedavi şansı yüksek olan kanserler arasında yer alır.
Kolon ve Rektum Kanserinin Belirtileri
- Bağırsak Alışkanlıklarında Değişiklikler: Uzun süreli kabızlık, ishal veya dışkı kıvamında değişiklik.
- Dışkıda Kan: Parlak kırmızı veya koyu renkli kan.
- Karın Ağrısı ve Şişkinlik: Gaz sancısı veya sürekli rahatsızlık hissi.
- İştahsızlık ve Kilo Kaybı: Açıklanamayan kilo kaybı.
- Yorgunluk ve Halsizlik: Kansızlık nedeniyle enerji kaybı.
Bu belirtiler başka sindirim sistemi rahatsızlıklarıyla karışabilir, bu yüzden erken teşhis için taramalar önemlidir.
Kolon ve Rektum Kanserinin Nedenleri
- Genetik Yatkınlık: Ailede kolon veya rektum kanseri öyküsü bulunması.
- Polipler: Bağırsakta gelişen polipler kansere dönüşebilir.
- Yaş: 50 yaş üzerindeki bireylerde daha sık görülür.
- Düşük Lifli Beslenme: Liften fakir, kırmızı et ve işlenmiş et ağırlıklı diyet riski artırır.
- Hareketsiz Yaşam Tarzı: Fiziksel aktivite eksikliği ve obezite.
- İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi rahatsızlıklar.
Kolon ve Rektum Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
- Kolonoskopi:
- Bağırsakların iç yüzeyinin detaylı incelenmesi ve poliplerin çıkarılması için kullanılır.
- Biyopsi:
- Şüpheli dokulardan alınan örnekler incelenerek kesin tanı konur.
- BT ve MR Görüntüleme:
- Kanserin yayılımını ve evresini belirlemek için kullanılır.
- Kan Testleri:
- Kansızlık ve tümör belirteçlerini tespit etmek için yapılır.
- PET Taraması:
- Metastazları değerlendirmek için kullanılır.
Kolon ve Rektum Kanseri Nasıl Tedavi Edilir?
- Cerrahi Müdahale:
- Kanserli dokunun ve çevresindeki lenf düğümlerinin çıkarılması.
- Erken evrede minimal invaziv cerrahi yöntemler (laparoskopi) tercih edilir.
- Kemoterapi:
- Ameliyat sonrası tümörün tekrarını önlemek veya ilerlemiş kanseri kontrol altına almak için kullanılır.
- Radyoterapi:
- Rektum kanserinde cerrahi öncesi veya sonrası tümörü küçültmek için uygulanır.
- Hedefe Yönelik Tedavi:
- Kanser hücrelerini hedef alan modern tedavi yöntemleri.
Tedavi Sonrası Bakım
- Diyet ve Beslenme: Lifli gıdalar ve sindirimi kolay besinler tüketilmelidir.
- Fiziksel Aktivite: Yürüyüş gibi hafif egzersizler iyileşmeyi destekler.
- Düzenli Kontroller: Kanserin tekrarlama riskine karşı periyodik doktor ziyaretleri gereklidir.
- Psikolojik Destek: Kanser sonrası yaşam sürecini kolaylaştırmak için psikolojik destek önemlidir.
Kolorektal kanserlerde cerrahi tedavi nasıl yapılır ?
Kolorektal kanserlerde primer tedavi cerrahidir.
Bölgesel lenf nodları ile birlikte tümörün en az 5 cm öncesinden ve sonrasından rezeksiyon yapılır.
Sağ kolon tümörlerinde sağ hemikolektomi ve mezenterik lenf nodlarının rezeksiyonu.
Sol kolon tümörlerinde sol hemikolektomi ve rektumun korunduğu primer kolonik anostomoz uygulanır.
Sigmoid kolon ve rektosigmoid tümörlerde ise rektum korunduğu için kolostomiyi gerektirmeyen (low anterior) bir rezeksiyon ve uç uca anostomoz şeklinde ameliyat yapılır.
Bu hastalarda patolojide en az 12 -15 lenf nodu çıkartılmalıdır
Rektosigmoid tümörlerde ise mezenterik lenf nodları ile birlikte mezorektal fasya denen sarıcı yapıların(total mezorektal eksizyon) iç kısmındaki dokuların çıkartılması gereklidir.
Anüsten itibaren 5 cm öncesindeki tümörler, lokal nüks oranı yüksek olsa da lokal proktektomi gerekmeden low anterior rezeksiyonla tedavi edilebilirler.
Distal 6 cm deki tümörler anal sfinkter koruyucu cerrahi, abdominoperineal rezeksiyon, gerektiğinde çevre dokuların çıkartılması ile tedavi edilirler.
Cerrahi öncesi veya sonrası radyoterapi uygullaması ile rektal kanserlerin cerrahi çıkarılabilme ve cerrahiden sonra lokal yarar görme şansları artmaktadır.
CEA ve CT taramaları ile çok sayıda izole karaciğer metastazı olan hasta tespit edilmektedir.
Eğer karaciğere yayılmış veya bir lobda çok sayıda yayılma saptanırsa ve karaciğer dışı yayılım saptanmaz ise bu lezyonların rezeksiyonu seçilecek tedavidir. Çıkarılamayan yayılmış nodüllerin tedavisinde yerine lokal kemoterapi, ısı (RFA) veya mikrodalga tedavisi vb gibi bir çok yüz güldürücü tedavi metodu alternatif olarak kullanılabilir.
Bu yaklaşım uzun süreli hastalıksız yaşam için tek çaredir ve %25-35 kadar 5 yıllık veya daha fazla hastalıksız yaşam sağlayabilir.