Meme kanseri, kadınlarda en sık görülen kanser türlerinden biridir ve erken teşhis edildiğinde tedavi şansı oldukça yüksektir. Her yıl milyonlarca kadına meme kanseri tanısı konulmakta ve bu hastalık erken dönemde fark edildiğinde başarıyla tedavi edilebilmektedir. Meme dokusunda kontrolsüz şekilde çoğalan hücreler zamanla tümör oluşturabilir ve tedavi edilmezse çevre dokulara ya da diğer organlara yayılabilir.
Meme kanseri, meme dokusunda bulunan hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kanser türüdür. Genellikle süt bezleri veya süt kanallarında başlar ve zamanla çevre dokulara yayılabilir. Erken evrede tespit edildiğinde tedavi başarısı oldukça yüksektir. Kadınlarda en sık görülen kanserlerden biri olan meme kanseri, nadiren erkeklerde de görülebilir.
Meme kanserinin gelişiminde genetik faktörler, yaş, hormon düzeyleri, yaşam tarzı ve çevresel etkenler önemli rol oynar. Ancak her vakada kesin bir neden belirlemek mümkün değildir. Bu nedenle düzenli tarama ve kontroller, erken tanı açısından büyük önem taşır.
Meme kanseri hakkında bilgi sahibi olmak, belirtileri erkenden fark etmek ve düzenli kontrolleri aksatmamak, hayat kurtarıcı olabilir.
Meme kanseri, erken evrelerde belirti vermeyebilir. Ancak zamanla fark edilebilecek bazı işaretler ortaya çıkabilir. Bu belirtilerin her zaman kansere işaret etmediğini bilmek önemlidir, ancak yine de dikkate alınmalı ve bir uzmana başvurulmalıdır.
Meme kanseri belirtileri;
Memede kitle
Meme başında değişiklik
Deri görünümünde bozulma
Akıntı
Şişlik ve ağrı
Memede ya da koltuk altına yakın bölgede ele gelen, genellikle ağrısız bir kitle, meme kanserinin en sık görülen belirtilerindendir.
Meme başında içe çekilme, kabuklanma, kızarıklık ya da pullanma gibi değişiklikler görülebilir.
Portakal kabuğu görünümü, ciltte kalınlaşma veya çökme, meme kanseri belirtisi olabilir.
Meme ucundan, özellikle kanlı ya da berrak olmayan bir akıntı gelmesi dikkat edilmesi gereken bir durumdur.
Meme veya koltuk altı bölgesinde oluşan şişlikler, hassasiyet veya rahatsızlık hissi de önemli bir işarettir.
Daha önce simetrik olan memeler arasında fark edilir bir büyüklük ya da şekil farkı oluşması, meme kanseri belirtisi olabilir.
Meme kanserinde erken teşhis, tedavi başarısını ve hastanın yaşam süresini doğrudan etkileyen en kritik faktörlerden biridir. Bu nedenle hem düzenli kontroller hem de risk grubunda olan kişilerin dikkatli takibi büyük önem taşır. Teşhis süreci birkaç aşamadan oluşur ve genellikle aşağıdaki test ve yöntemler kullanılır:
Doktor, memede kitle, şişlik, ciltte değişiklik veya meme ucunda anormallik olup olmadığını kontrol eder. Elle yapılan muayene, ilk değerlendirme basamağıdır.
Meme kanserinin erken evrede tespitinde en sık kullanılan görüntüleme yöntemidir. Özellikle 40 yaş üzeri kadınlarda yılda bir kez tarama mamografisi önerilir.
Mamografide net olarak görülemeyen kitlelerin değerlendirilmesinde kullanılır. Genç yaş grubunda meme dokusu daha yoğun olduğu için ultrason daha sık tercih edilir.
Yüksek riskli hastalarda ya da diğer görüntüleme yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda tercih edilir. Özellikle tümörün yayılımını ve boyutunu değerlendirmede faydalıdır.
Görüntüleme testlerinde şüpheli bir alan tespit edilirse, o bölgeden alınan doku örneği laboratuvarda incelenir. Meme kanseri tanısını kesinleştiren en güvenilir yöntemdir.
Erken evrede tespit edilen meme kanseri, tedaviye çok daha iyi yanıt verir. Bu evrede tümör genellikle küçük boyuttadır ve lenf nodlarına yayılmamıştır. Dolayısıyla hem cerrahi hem de ilaç tedavisi daha başarılı sonuçlar verir. Mamografi gibi düzenli taramalar sayesinde hastalık henüz belirti vermeden teşhis edilebilir.
Meme kanseri tedavisinde en yaygın uygulanan yöntemlerden biri cerrahidir. Kanserli dokunun alınması ve hastalığın yayılmasının önlenmesi amacıyla farklı cerrahi teknikler uygulanabilir. Uygulanacak ameliyat türü, tümörün boyutu, yayılım durumu ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir.
Sadece tümörün ve çevresindeki bir miktar sağlıklı dokunun çıkarıldığı cerrahi yöntemdir. Meme korunur. Erken evre meme kanseri vakalarında tercih edilir ve genellikle radyoterapi ile desteklenir.
Tüm memenin cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Tümörün büyük olduğu, yayılım gösterdiği ya da hastanın tercihi doğrultusunda bu yöntem uygulanabilir. Tek taraflı ya da çift taraflı yapılabilir.
Kanserin lenf bezlerine yayılıp yayılmadığını anlamak için koltuk altındaki “bekçi” lenf nodları çıkarılıp incelenir. Bu işlem, gereksiz lenf bezi alınmasını önleyerek hastanın konforunu artırır.
Kanserin lenf nodlarına yayılması durumunda koltuk altındaki daha fazla lenf bezi çıkarılır. Bu işlem, hastalığın yayılımını kontrol altına almak için uygulanır.
Ameliyat sonrasında iyileşme süreci hastadan hastaya değişse de genellikle birkaç hafta içinde normale dönülür. Mastektomi sonrası estetik görünüm için meme rekonstrüksiyonu (yeniden meme yapımı) tercih edilebilir. Bu işlem aynı seansta ya da daha sonraki dönemde yapılabilir.
Meme kanseri evrelemesi, tümörün büyüklüğü, lenf nodlarına yayılımı ve vücudun diğer bölgelerine sıçrayıp sıçramadığına göre belirlenir. Evreleme, tedavi yöntemlerini ve hastanın prognozunu belirlemede önemli bir rol oynar. Erken evrede tespit edilen kanserin tedaviye yanıtı genellikle daha iyidir.
Evre 0, meme kanserinin en erken aşamasıdır. Bu evrede kanser hücreleri, sadece süt kanallarında (DCIS) veya süt lobüllerinde (LCIS) yer alır ve çevre dokulara yayılmamıştır. Genellikle belirtiler yoktur, ancak düzenli kontrollerle fark edilebilir. Bu evrede tedaviye başlanırsa, hastalık tamamen iyileştirilebilir.
Bu evrede tümör genellikle 2 cm’den küçüktür ve sadece sınırlı bir alanda bulunur. Lenf nodlarına yayılım yoktur ya da mikroskobik düzeyde olabilir. Erken tanı ile tedaviye başlanırsa, iyileşme şansı yüksektir.
Tümör büyüklüğü 2-5 cm arasında olabilir ve lenf nodlarına yayılabilir. Bu evrede tedavi süreci, cerrahi müdahale ve genellikle kemoterapiyi içerir. Bu aşamada hastalığın tedaviye yanıt verme oranı hala yüksektir.
Evre 3’te, tümör 5 cm’den büyük olabilir ve çevre dokulara, kaslara ya da cilde yayılabilir. Lenf nodlarında yayılım daha belirgindir. Bu evrede tedavi süreci, kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi müdahale gibi kombine yöntemlerle yürütülür.
Evre 4, meme kanserinin en ileri evresidir ve kanser, vücudun uzak bölgelerine (kemik, akciğer, karaciğer, beyin) yayılmıştır. Bu aşamada tedavi, hastalığın yayılmasını kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla yapılır. Genellikle kemoterapi ve diğer tedavi seçenekleriyle yönetilir.
Hayır, meme kanseri erkeklerde de görülebilir. Erkeklerde meme dokusu az olduğu için nadir görülür, ancak teşhis genellikle daha geç konduğu için ilerlemiş evrelerde tespit edilebilir.
Meme kanseri vakalarının yaklaşık %5-10’u genetik geçişlidir. BRCA1 ve BRCA2 gibi gen mutasyonları riski artırır. Ancak çoğu meme kanseri vakası genetik değildir.
Genel öneri, 40 yaşından sonra yılda bir mamografi yaptırmaktır. Ailesinde meme kanseri öyküsü olan kişiler için kontroller daha erken yaşta başlayabilir.
Meme dokusunda ele gelen kitle, meme başında akıntı, şekil bozukluğu, ciltte çekilme, kızarıklık veya meme başında içe çökme gibi değişiklikler dikkat edilmesi gereken belirtilerdendir. (Bu başlık için detay zaten ayrı bir bölümde yer aldığı için burada kısa ve özet geçtik.)
Tedavi türüne bağlı olarak emzirme mümkün olabilir. Ancak kemoterapi, radyoterapi veya cerrahi müdahaleden sonra emzirme durumu mutlaka doktora danışılarak değerlendirilmelidir.
Evet, tedavi sonrasında meme kanseri tekrarlayabilir. Erken teşhis, düzenli kontroller ve sağlıklı yaşam tarzı bu riski azaltabilir.
Meme kanseri en sık kemiklere, akciğerlere, karaciğere ve beyne metastaz yapar. Metastaz durumunda tedavi planı değişir ve hastalığın kontrolü için farklı yaklaşımlar uygulanır.
Her hastanın durumu farklıdır. Bazı hastalarda önce kemoterapi ya da radyoterapi uygulanarak tümör küçültülür, ardından cerrahiye geçilir. En doğru yaklaşım, uzman doktor tarafından hastaya özel belirlenir.
